Tarmoq Buyruqlari basic

1 Tarmoq Holatini Tekshirish

ifconfig – Tarmoq Interfeyslari Holatini Ko'rsatish

ifconfig buyrug'i tarmoq interfeyslari holati, IP manzil, subnet mask, va MAC manzil kabi tarmoq haqida asosiy ma'lumotlarni ko'rsatadi. Tarmoq sozlamalarini tekshirishda keng qo'llaniladi.

ifconfig

Natija Misoli:

eth0: flags=4099<UP,BROADCAST,MULTICAST> mtu 1500
        inet 192.168.1.5 netmask 255.255.255.0 broadcast 192.168.1.255
        ether aa:bb:cc:dd:ee:ff txqueuelen 1000 (Ethernet)

Yuqoridagi misolda:

• inet – IP manzilini ko'rsatadi (bu yerda 192.168.1.5).

• netmask – Tarmoq maskasi (bu yerda 255.255.255.0).

• ether – MAC manzil (bu yerda aa:bb:cc:dd:ee).

Eslatma: Ba'zi Linux distributivlarida ifconfig o'rniga ip a buyrug'idan foydalaniladi.

ping – Aloqani Tekshirish

ping buyrug'i boshqa tizim bilan tarmoq aloqasini sinovdan o'tkazish uchun ishlatiladi. Bu buyruq ma'lum bir IP manzil yoki domen nomiga ICMP paketlarini yuboradi va ular qaytib kelgunga qadar qancha vaqt ketganligini ko'rsatadi.

ping address

Misol:

ping google.com     # google.com saytiga ping yuboradi
ping 192.168.1.1    # 192.168.1.1 IP manziliga ping yuboradi

Natija Misoli:

PING google.com (172.217.15.110): 56 data bytes
64 bytes from 172.217.15.110: icmp_seq=0 ttl=117 time=20.3 ms
64 bytes from 172.217.15.110: icmp_seq=1 ttl=117 time=21.0 ms

Yuqoridagi natijada pingning o'rtacha vaqti (ms) ko'rsatiladi. Agar aloqada muammo bo'lsa, bu yerda "Request timed out" yoki "Destination Host Unreachable" kabi xabarlar chiqadi.

2 IP Manzil Va DNS Ma'lumotlarini Olish

ip a – Tarmoq Interfeyslari Va IP Manzillarni Ko'rsatish

ip a buyrug'i ifconfig buyrug'iga o'xshash bo'lib, tarmoq interfeyslari va ularning IP manzillari haqida ma'lumot beradi. Bu buyruq interfeyslar holatini batafsil ko'rsatadi va ko'proq zamonaviy Linux distributivlarida keng qo'llaniladi.

ip a

Natija Misoli:

1: lo: <LOOPBACK,UP,LOWER_UP> mtu 65536 qdisc noqueue state UNKNOWN group default qlen 1000
    inet 127.0.0.1/8 scope host lo
    inet6 ::1/128 scope host 
2: eth0: <BROADCAST,MULTICAST,UP,LOWER_UP> mtu 1500 qdisc fq_codel state UP group default qlen 1000
    inet 192.168.1.5/24 brd 192.168.1.255 scope global dynamic eth0
    inet6 fe80::aa:bb:cc:dd:ee:ff/64 scope link 

Bu natijada:

• lo – loopback interfeysi (localhost uchun).

• eth0 – Ethernet interfeysi va uning IP manzili (inet) va subnet maskasi.

nslookup – Domen Manzili Haqida Ma'lumot Olish

nslookup buyrug'i domen nomini IP manzilga va aksincha qidirish uchun ishlatiladi. Bu DNS so'rovini amalga oshiradi va domen haqida batafsil ma'lumot beradi.

nslookup domain

Misollar:

nslookup google.com     # google.com domenining IP manzilini ko'rsatadi
nslookup 8.8.8.8        # IP manzilga mos domen nomini ko'rsatadi (reverse lookup)

Natija Misoli:

Server:  192.168.1.1
Address: 192.168.1.1#53

Non-authoritative answer:
Name: google.com
Address: 172.217.15.110

Yuqoridagi natijada google.com domenining IP manzili (172.217.15.110) ko'rsatilgan.

3 Portlar Va Xizmatlarni Tekshirish

– Ochiq Portlar Va Xizmatlar Haqida Ma'lumot Olish

netstat buyrug'i tarmoq ulanishlari, interfeys statistikasi, va portlar haqida ma'lumot beradi. Ochiq portlar va xizmatlarni tekshirish uchun netstat -tuln flaglarini ishlatish mumkin.

netstat -tuln

Flaglar izohi:

• -t – TCP portlarini ko'rsatish.

• -u – UDP portlarini ko'rsatish.

• -l – Eshitish holatidagi portlarni ko'rsatish (listening).

• -n – Manzillarni raqamli shaklda ko'rsatish (DNS nomlarini o'rniga IP manzillar).

Natija Misoli:

Proto Recv-Q Send-Q Local Address           Foreign Address         State      
tcp        0      0 0.0.0.0:22              0.0.0.0:*               LISTEN     
tcp6       0      0 :::80                   :::*                    LISTEN     
udp        0      0 0.0.0.0:68              0.0.0.0:*                          

Bu yerda:

• Proto – Protokol (TCP yoki UDP).

• Local Address – Mahalliy tarmoq manzili va port.

• Foreign Address – Masofaviy tarmoq manzili va port.

• State – Portning holati (LISTEN – xizmat eshitish holatida).

nmap – Portlarni Skanerlash

nmap buyrug'i tarmoqdagi portlarni skanerlash uchun ishlatiladi va qaysi portlar ochiq yoki yopiq ekanligini aniqlashga yordam beradi. Nmap penetratsion test va tarmoq xavfsizligini tekshirish vositasi sifatida keng qo'llaniladi. Avval nmap dasturi tizimda o'rnatilgan bo'lishi kerak (sudo apt install nmap).

nmap target

Flaglar izohi:

• -sT – TCP skanerlash.

• -sU – UDP skanerlash.

• -p – Ma'lum bir port yoki portlar intervalini skanerlash.

Misollar:

nmap 192.168.1.1              # 192.168.1.1 IP manzilidagi portlarni skanerlash
nmap -sT google.com           # TCP skanerlash orqali google.com saytini skanerlash
nmap -p 80,443 192.168.1.1    # Faqat 80 va 443 portlarini skanerlash

Natija Misoli:

Starting Nmap 7.80 ( https://nmap.org ) at 2024-10-27 15:00 UTC
Nmap scan report for 192.168.1.1
Host is up (0.012s latency).
Not shown: 996 closed ports
PORT    STATE SERVICE
22/tcp  open  ssh
80/tcp  open  http
443/tcp open  https

Bu yerda:

• PORT – skanerlash qilingan port.

• STATE – Port holati (open – ochiq, closed – yopiq).

• SERVICE – Portda ishlayotgan xizmat (masalan, HTTP yoki SSH).

Xulosa

Tarmoq holatini tekshirish va tarmoq ma'lumotlarini olish uchun zarur asosiy buyruqlar:

• Tarmoq holatini tekshirish:

  • ifconfig – Tarmoq interfeyslari holatini ko'rsatadi.

  • ping address – Boshqa tizim bilan aloqani tekshirish.

• IP manzil va DNS ma'lumotlarini olish:

  • ip a – Tarmoq interfeyslari va IP manzillarni ko'rsatadi.

  • nslookup domain – Domen manzili haqida ma'lumot olish.

• Portlar va xizmatlarni tekshirish:

  • netstat -tuln – Ochiq portlar va xizmatlar haqida ma'lumot beradi.

  • nmap – Portlarni skanerlash uchun keng qo'llaniladigan vosita.

Bu buyruqlar orqali tarmoq muhitini boshqarish, tarmoqqa ulanishlarni tekshirish va tarmoq xavfsizligini sinovdan o'tkazish kabi amallarni bajarishingiz mumkin.