GCC Orqali Birinchi Dastur Yaratish

1 "Hello, World" dasturini yozish

C dasturlash tilida har qanday dasturchining birinchi dasturi odatda "Hello, World" dasturi bo‘ladi. Ushbu dastur ekranga "Hello, World!" yozuvini chiqaradi. Mana bu oddiy dastur:

#include <stdio.h>

int main() {
    printf("Hello, World!\n");
    return 0;
}

Bu yerda:

• #include <stdio.h> — bu preprocessor direktivasi bo‘lib, printf() funksiyasidan foydalanish uchun kerak bo‘lgan kutubxonani kiritadi.

• int main() — dastur kirish nuqtasi bo‘lib, bu funksiyaning ichida dastur bajariladi.

• printf("Hello, World!\n"); — bu qator ekranga "Hello, World!" yozuvini chiqaradi.

• return 0; — dasturning muvaffaqiyatli yakunlanganligini bildiradi.

2 GCC yordamida dastur kompilyatsiyasi

GCC (GNU Compiler Collection) C dasturlash tilidagi kodlarni kompilyatsiya qilib, bajariladigan dasturga aylantirish uchun ishlatiladi. Quyidagi qadamlar orqali GCC yordamida "Hello, World" dasturini kompilyatsiya qilamiz.

Birinchi nacbatda yangi fayil yaratib olamiz

touch hello.c  // Fayil yaratib oldik 
nano hello.c // endi fayil ichiga kirib olamiz.

Qadam 1: Dastur kodini saqlash

Dastur kodini .c kengaytmasi bilan saqlang. Masalan, siz yuqoridagi "Hello, World" dasturini fayl sifatida saqlashingiz mumkin:

• Fayl nomi: hello.c

Qadam 2: Kompilyatsiya qilish

Terminal yoki buyruq satrida quyidagi buyruqni kiriting:

gcc hello.c -o hello

Bu yerda:

• gcc — bu GCC kompilyatorini chaqiradi.

• hello.c — bu sizning C dastur faylingiz.

• -o hello — kompilyatsiya qilingan fayl nomini belgilaydi. Natijada bajariladigan fayl hello deb nomlanadi.

Agar kodda xatoliklar bo‘lmasa, buyruq hech qanday xabar chiqarmaydi va hello nomli bajariladigan fayl yaratiladi.

Kompilyatsiya qilish jarayoni natijasida quyidagi fayl yaratiladi:

• hello (Linux uchun)

• hello.exe (Agar siz Windows tizimida bo‘lsangiz)

3 Dastur bajarilishi

Dastur kompilyatsiya qilinganidan so‘ng, uni terminal orqali bajarish mumkin. Terminalda quyidagi buyruqni kiriting:

./hello

Bu yerda:

• ./ — joriy katalogdan bajariladigan faylni ishga tushirishni bildiradi.

• hello — bu kompilyatsiya qilingan fayl nomi.

Natija:

Hello, World !

Bu dasturning ekranga chiqargan natijasi. Dastur muvaffaqiyatli ishga tushdi va "Hello, World!" yozuvini ko‘rsatdi.

4 Xatoliklar va kompilyatsiya jarayonidagi muammolar

Agar dastur kodida xatolik bo‘lsa, GCC sizga xatolik haqida ma'lumot beradi. Masalan, agar sizning kodingizda printf funksiyasidan foydalanishda noto‘g‘ri yozilgan bo‘lsa, GCC quyidagicha xabar chiqaradi:

hello.c: In function ‘main’:
hello.c:3:5: error: expected ‘;’ before ‘return’
    3 |     printf("Hello, World!\n")
      |     ^~~~~~
      |     ;
hello.c:4:5: warning: control reaches end of non-void function [-Wreturn-type]
    4 |     return 0;
      |     ^~~~~~

Bu xabar kompilyator sizdan ; qo‘shishni talab qilayotganini bildiradi.

5 Umumiy GCC buyruqlari

GCC kompilyatsiya qilishda qo‘llaniladigan umumiy buyruqlar:

• Kompilyatsiya qilish: gcc hello.c -o hello — bu buyruq kodni kompilyatsiya qilib, bajariladigan fayl yaratadi.

• Debugging (nosozliklarni tuzatish) uchun: gcc -g hello.c -o hello — debugging uchun maxsus ma'lumotlar qo‘shilgan holda kompilyatsiya qiladi.

• Optimallashtirish: gcc -O2 hello.c -o hello — kodni optimallashtirgan holda kompilyatsiya qiladi. Bu esa dastur samaradorligini oshiradi.

Yuqoridagi qadamlar orqali siz GCC yordamida birinchi C dasturini yaratishingiz, kompilyatsiya qilishingiz va ishga tushirishingiz mumkin. Bu jarayon dasturlashni boshlash uchun yaxshi kirish darajasidagi amaliyotdir.

Bularni mustaqil qilishga harakat qiling iloji borich 😄